Emtia üretimi ve pazarlaması alanlarında, dünya çapında faaliyet gösteren Glencore'un son dönemde yaşadığı son gelişmeleri temel bulgularıyla inceledik.
Glencore Plc. 1974 yılında İsviçre’de kurulmuştur ve emtia üretimi ve pazarlaması alanlarında, dünya çapında faaliyet göstermektedir. Metal ve mineral, enerji ürünleri ve tarımsal ürünleri kapsayan 90’ın üstünde emtianın üretimini ve ticaretini yapmaktadır. Şirket iş modelini, çok sayıda ürün grubu, aktiviteleri ve yerleşim yerleriyle, emtia sektörünün her alanında faaliyet göstermelerine; firma büyüklüğünün sağladığı güvenilirlik ve ürün çeşitliliğinin ve kalitesinin sağladığı rekabetçiliğe dayandırmaktadır.
Firma cirosunun %59’unu enerji ürünleri, %29’unu metal ve mineraller ve %12’sini ise tarımsal ürünlerden sağlamaktadır. Lokasyon bazında ise en yüksek ciro sağladığı bölge %39’la Asya ve %32 ile Avrupa’dır.
Son on yılda Çin’deki emtia patlamasını değerlendiren Glencore, piyasanın büyük gücü haline gelmiş ve 2011’de Londra Menkul Kıymetler Borsası’na kote olmasıyla, yöneticilerini ihraç edilen senetlerle zengin etmiştir. 2013’te yine İsviçre merkezli maden şirketi Xstrata’yı yaklaşık 30 milyar$’a satın alarak, pazardaki gücünü bir kez daha kanıtlamıştır.
Fakat dünya metal kullanımının %47’sini gerçekleştiren Çin’de, 2011 yılında yavaşlamaya başlayan ve 2014 sonu itibariyle son 13 yılın en düşük seviyesini bulan büyüme oranı, beraberinde, emtia talebindeki azalmayı ve fiyatlarının düşüşünü getirmiş ve Haziran 2014’ten itibaren düşüş trendine giren emtia fiyat endeksi Ağustos 2015’te son 6 yılın en düşük seviyesine ulaşmıştır.
Çin’deki ve dolayısıyla emtia fiyatlarındaki bu olumsuz gelişmeler Glencore’un güçlü yapısını bozmuş, yatırımcılarının, firmanın yükselen borçluluğundan duyduğu endişe nedeniyle, geçtiğimiz yıl FTSE100 endeksinde %64 fiyat düşüşüyle en kötü performans gösteren firma olmuştur.
Kısa vadeli mali borçları 2006’dan itibaren yıllık bileşik olarak %2,45; uzun vadeli mali borcu ise yıllık bileşik %19,99 büyümüştür. 2013 yılında Xstrata’yı satın aldıktan sonra %103 artan uzun vadeli mali borçluluğu dikkat çekmektedir.Fakat endüstrideki diğer firmalar çekilme yoluna giderken, Glencore borçlanmayı genişleme hareketlerine dayanak yaratmak amacıyla - Güney Afrika ve termal kömür yatırımları için - kullanmıştır.
Firmanın piyasa değeri 2012 yılı sonu itibariyle yaklaşık 40 milyar$ civarında iken, 2013’ün Şubat ayında Xstrata ile birleşmesinin ardından hızla yükselmeye başlamıştır ve 2013 yıl sonunda 69 milyar$’a çıkmıştır. Ancak bu birleşmenin paralelinde artan borçluluk ve emtia piyasasındaki fiyat düşüşünden kaynaklanan azalan gelirler nedeniyle, firmanın piyasa değeri 2014 yılı içerisinde düşüş trendine girmiştir. Temmuz ayında yeniden 2011 yıl sonu seviyelerini bulan değer, Ağustos ayında %30 düşüş yaşayarak 29,5 milyar$ ve Eylül ayında %33 düşüş yaşayarak 19,9 milyar$ olmuştur.
Firmanın borçlanma maliyeti de yıllar içinde artış göstermiştir. 2006’dan bu yana yıllık bileşik %7,8 büyümüştür. Borçlanmanın 2013 yılında pik yapması nedeniyle faiz giderlerinin artış gösterdiği görülmektedir.
Borçluluğunun artması ve şirket değerindeki aşırı düşüş yanında rating şirketi S&P’nin Glencore’un görünümü stabilden negatife çevirmesi, firmayı önlem alması için tetiklemiştir. Eylül ayının başından itibaren sermaye arttırımı konusu üzerinde duran firmanın bunu duyurmasının ardından, borç servis oranını arttıracağına olan güven dolayısıyla hisse fiyatları da düşüş trendinden çıkmaya başlamıştır. 16 Eylül tarihinde Morgan Stanley ve CitiGroup önderliğinde, 2,5 milyar$’lık tahsisli satış gerçekleştiren Glencore’un, CEO Ivan Glasenberg’in 211 milyon$’lık hisse alımı dahil, hisselerin %20’si üst düzey yöneticiler tarafından alınmıştır. Firmanın en büyük hissedarı (%9 pay sahibi) Qatar Holding LLC’nin hisse yüzdesini değiştirmeyecek miktarda hisse alımı söz konusudur.
Finansal yapılanmasının bir diğer parçası olarak Güney Afrika’da iki maden ocağında bakır üretimini 18 aylığına durduracağını açıklayan Glencore, yılın ilk yarısında bu maden ocaklarında 127 bin ton bakır üretmiştir. Üretimi durdurmanın volatil baz metal fiyatlarını olumlu etkileyeceğini düşünen firma öngörüsünde haklı çıkmış ve bu duyuru Londra borsasında bakır fiyatlarının artmasını sağlamıştır.
Borçluluğun azaltılması girişimi yaklaşık 2 milyar$’lık varlığın elden çıkarılmasını ve 2,4 milyar$ miktarında temettü dağıtımının ertelenmesini de içermektedir.
Glencore 2016 yıl sonu itibariyle borçlarını 10,2 milyar$’a düşürmeyi hedeflemektedir.
Analistler Glencore’un finansal yapısını düzeltmek için aldığı bu aksiyonların, piyasadaki diğer maden şirketleri tarafından da takip edilmesi ve kendi yapılarına uyarlamaları görüşünü ortaya koymaktadırlar.
Temel Bulgular
Glencore Plc.’nin finansal performansı bizi aşağıdaki bulgulara götürmektedir:
1) Genişlemeci politikası, borçlarının yıllar içinde artan bir trend izlemesine neden olmuştur. 2) Bunu rağmen, 2006-06’2015 dönemi içerisinde uzun vadeli borçlarının toplam borçları içerisindeki payı büyük oranda artmıştır. 3) Finansal borçları 2006 yılında 17 milyar$ iken 2014 yılında 53 milyar$’a çıkarak yıllık bileşik %15,4 artarken, aynı dönem içerisinde faiz giderleri bileşik %7,8 artmıştır. 4) Net Finansal Borç/EBITDA değeri 2013 yılında 4,66 ve 2014 yılında 4,32 iken, 2015 yılının Haziran ayında bu değer 10,33’e yükselmiştir. (Kaynak: Thomson Reuters) 5) 2015 yılında şirket piyasa değeri, diğer tüm göstergelerden daha hızlı bir şekilde negatif tepki göstermiştir ve 2014 yıl sonu itibariyle 61 milyar$ olan piyasa değeri 9 aylık dönemde %67 düşüş göstererek 19,9 milyar$’a ulaşmıştır.6) Glencore, ticari işlem hacmi sayesinde, emtia fiyatlarındaki dalgalanmadan korunacağını düşünmüş ancak bu öngörüsünde yanılmıştır ve Çin’deki talebin azalması satışlarının düşmesine sebep olmuştur. 7) Emtia tüketiminin en önemli pazarlarından olan Çin’de başlayan (2011) durgunluk ve azalan büyüme trendine rağmen, Glencore 2013 yılında 30 milyar$’lık bir satın alma yoluna gitmiştir. 8) Şirket finansal durumunu düzeltmek adına ilk adımı ancak 2015 yılının ortasında, Afrika’daki iki maden ocağını 18 aylığına durdurma kararıyla atmıştır. 9) Yatırımlarının büyük kısmını borçlanmayla karşılayan Glencore, ratinginin düşmesinin ticari operasyonlarına zarar vereceğini düşünerek sermaye arttırımı yapmış ve tedbirini almıştır. 10) Glencore’un piyasadaki rakiplerine kıyasla, emtia fiyatlarındaki bu gelişmeyi doğru analiz ederek öngörememiştir.
Alınacak Dersler
1) Hitap edilen pazarlardaki uzun süreli yüksek büyüme ve getirebileceği potansiyel düşüşler doğru zamanda öngörülmelidir. Çin’de 2014 yılında durağana geçen büyüme, iyi analiz edilememiş ve bir sonraki muhtemel düşüş varsayılmamıştır. 2) Emtia fiyatlarındaki muhtemel trend, emtia arzlarına bağlı olarak, büyük tüketim ekonomilerindeki durağan sürece göre güçlü şekilde öngörülmelidir. Çin’de 2014 yılı ilk iki dönem başlayan ve üçüncü dönemde devam eden durağan büyümenin global emtia fiyatları üzerindeki çarpıcı negatif etkisi öngörülememiştir. 3) Hitap edilen pazarlardaki bölgesel yoğunlaşma, negatif büyüme ve tüketim senaryolarına göre yeniden değerlendirilmeli ve gerekli değişikliklere gidilmelidir. 4) Büyüme ve küçülme kararları için global ekonomik trend, pazar değişimleri, arz fazlası/eksikliği ve potansiyel fiyat gelişimleri en güçlü şekilde analiz edilmeli ve kararlar buna göre oluşmalıdır. Azalan büyüme gelişimi (Çin) ve potansiyel emtia fiyat dalgalanmasına rağmen Xstrata’nın satın alınmasıyla (2013) yüksek montanlı büyüme kararı ve artan borçlanma. 5) Pazarlardaki negatif talep değişikliği ve emtia fiyat düşüşlerine paralel olarak, şirket ürün ve hizmet fiyatlaması/satış koşulları, potansiyel satış/gelir kayıplarına karşı, doğru zamanda uyarlanmalı ve güncellenmelidir.
Besfin Yorumu
Global piyasaya hitap eden faaliyetlerde pazardaki büyüme ve fiyat riski çok daha etkin analiz edilmelidir. Sıkça yapılacak analizler, çok yönlü varsayımlar ile güçlü öngörülere götürmelidir. Güncellenecek öngörüler ve stratejilerde, rekabetteki tüm unsurlara ve gelişmelere yer verilmelidir. Faaliyetteki süreçler maliyet yönetimi için sürekli olarak optimum noktalara taşınmalıdır. Satış koşulları pazar büyüme ve fiyat gelşimine sürekli ve hızlı uyarlanmalıdır. Büyüme veya satış gelir kaybıyla artan borçlanmadan, olası negatif pazar gelişimlerinde nasıl etkilenileceği, yine güçlü analizler ile öngörülmelidir. Besfin olarak, Glencore'un bundan sonra etkili bir şekilde Finansal Yapılandırma ve Finansal Borç Yönetimi yapması gerektiği görüşündeyiz.